Onderzoek en redactie
2018
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Jan Palfynsquare is een langwerpige, onregelmatige square die aan de oostkant door de Houba de Strooperlaan wordt afgebakend. Hij ligt tussen de Generaal de Ceunincklaan in het noorden en de Jan Palfynlaan in het zuiden, die allebei door de Dikke-Beuklaan in westelijke richting worden verlengd. Aan deze kant heeft de square een boogvormig uiteinde en versmalt hij in oostelijke richting, voordat hij langs de Houba de Strooperlaan een driehoek vormt.
De aanleg van de square, van de twee erlangs lopende wegen en van de Dikke-Beuklaan, was al gepland bij K.B. van 14.07.1906, terzelfder tijd als die van de Houba de Strooperlaan. De square moest uit drie delen bestaan: twee langs de laan en een derde, in het westen, dat voor twee derden door een vijver zou worden ingenomen. De Generaal de Ceunincklaan en de Jan Palfynlaan werden echter pas aangelegd bij K.B. van 15.04.1931, terzelfder tijd als de naburige verkeerswegen ten westen van de Houba de Strooperlaan, volgens een plan dat ingenieur-gemeentearchitect Pierre Gillet in 1928 had opgesteld. De square zelf werd pas aan de vooravond van Expo 58 aangelegd, naar plannen die in 1955 werden opgesteld door een architect-landschapsarchitect van de Technische Dienst Openbare Werken van de Stad. De square wordt gekenmerkt door een centrale laan die, aan de westkant, uitmondt op drie verhoogde pleintjes: het eerste, rechthoekig en afgeboord door opgebonden lindebomen, verbindt de Schijfstraat rechtstreeks met de Thiriarlaan, het tweede, halfrond, wordt als basketbalterrein gebruikt, en het laatste, met dezelfde vorm maar kleiner, is voorzien van een zandbak. Langs de laan en aan de oostkant zijn, in een cirkelboog, door heggen afgeboorde rustzones aangelegd. In de oostelijke zone staat sinds de jaren 1970 het standbeeld De zaaier van Mathieu Desmaré (zie notitie). Net ernaast, langs de Houba de Strooperlaan, werd in 1978 de Fontein Charles de Brouckère geplaatst (zie notitie). Het driehoekige deel van de square dat langs de laan ligt, dient als eindhalte voor tram 18.
Hoewel de Jan Palfynsquare al lange tijd onder die naam bij de gebruikers ervan bekendstond, werd de naam pas officieel bevestigd tijdens de Gemeenteraad van 28.06.1993. De gelijknamige laan had haar naam gekregen bij besluit van het College van de Stad Brussel van 15.01.1935. Zoals andere wegen in de omgeving van het Brugmannziekenhuis, is de naam van de square een eerbetoon aan een arts, Jan Palfijn (1650-1730), een chirurg die de verlostang perfectioneerde.
De square is met diverse boomsoorten beplant en wordt door groepen sierheesters omringd. Ze is als landschap op de bewaarlijst ingeschreven bij besluit van de Brusselse Hoofdstedelijk Regering van 17.09.1998.
Bronnen
Archieven
SAB/AR straten, doos 20-24,
cote 24, nr. 8 (15.01.1935).
SAB/PP 3426 (1906), 3503 (1931).
Publicaties en studies
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Toponymie van Laken (doctoraatsverhandeling in de Germaanse
Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, p. 1090.
Tijdschriften
“Jan Palfynsquare * 1020 8261 Jan Palfynsquare”, LACA Tijdingen, jaargang 21, 2, april-juni 2010, pp. 27-29.