Onderzoek en redactie
2014-2016
Bekijk de weerhouden gebouwenKorte, rechte straat met aanvang op Hoogte Honderdplein naar de Alsembergsesteenweg.
De laan maakt deel uit van een stervormig stedenbouwkundig geheel waarin acht rechte straten naar het Hoogte Honderdplein reiken met de Sint-Augustinuskerk als centraal punt. Het ontwerpplan dateert van 1899 en behelst een vastgoedoperatie dat grotendeels tot stand kwam dankzij de Société Anonyme des Villas de Forest en zijn spilfiguur Alexandre Bertrand. Het project omhelst de nieuwe Sint-Augustinuswijk waarvan de kern het cirkelvormig plein vormt en de grenzen worden afgelijnd door het park van Vorst (noordzijde), de Alsembergse steenweg (oostzijde), de huidige Joseph Bensstraat (zuidzijde) en het Dudenpark en huidige Domeinlaan (westzijde). De gronden aangekocht door de Société Anonyme waren grotendeels afkomstig van het domein Zaman waaronder Zevenbunder en Galgeveld. De gemeente Vorst keurde het plan in 1901 goed en de definitieve rooilijnen werden bekrachtigd bij K.B. van 04.05.1901.
Om de verbinding tussen de reeds bestaande parkenwijk (getekend door wegeninspecteur Victor Besme in 1875) en de nieuwe Sint-Augustinuswijk te verbeteren werd een nieuw plan uitgewerkt door de Belgische staat en de gemeente Vorst. Dit plan werd goedgekeurd bij K.B. van 08.02.1912.
De terreinen in de omgeving van de laan worden verkaveld en verkocht door de Société Anonyme des Villas de Forest en vooral door één van zijn belangrijkste grootgrondbezitters Alexandre Bertrand die tevens handelt als vastgoedontwikkelaar. De grondwerken, bestrating, voetpaden en aanplanting werden uitgevoerd door de Société Anonyme des Villas de Forest.
De laan werd genoemd naar Sint-Augustinus, patroonheilige van de nieuwe parochie die volgens K.B. van 23.09.1901 werd opgericht in de zopas aangelegde wijk Hoogte Honderd. Alexandre Bertrand schonk in 1900 de gronden langs de noordzijde van de Sint-Augustinuslaan om er een (tijdelijke) kerk, pastorie en parochieschool te laten bouwen. Deze religieuze infrastructuur diende nieuwe bewoners aan te trekken in de wijk. Op termijn plande men een grotere kerk in het midden van het Hoogte Honderdplein.
Enkel de pastorie in eclectische stijl n.o.v. architect Edouard Ramaekers (1864-1941) bestaat nog (zie nr. 12), ze wordt gekenmerkt door opvallende religieuze sgraffiti met onder meer afbeeldingen van de vier evangelisten, de tijdelijke kerk – ondertussen vervangen door de Sint-Augustinuskerk op het Hoogte Honderdplein – werd, samen met de school, pas afgebroken in 1959. De school (nr. 14-16) werd vervangen door een groter schoolgebouw in naoorlogse modernistische stijl n.o.v. architect G. Willy Reyns (vergroot in 1994 n.o.v. arch. Franck Hollevoet).
De huizen in de Sint-Augustinuslaan behoren tot de oudste gebouwen in de wijk en werden grotendeels opgericht tussen 1900 en 1913. De bebouwing is homogeen en bestaat voornamelijk uit burgerwoningen in eclectische stijl met kleine invloeden uit de art nouveau en vormen homogene huizenrijen zoals nrs. 9 tot 17 en 20 tot 32 (zie nrs 15, 17, 22 tot 32). Op het einde van de laan langs onpare zijde vormen enkele opbrengsthuizen een homogene huizenrij (zie nr. 43). Naast verschillende kleine investeerders functioneerden vooral Alexandre Bertrand, zijn zoon Herman en schoonzoon Amaury Begerem, als belangrijkste vastgoedontwikkelaars.
Op de hoekpercelen met het Hoogte Honderdplein bevinden zich opbrengsteigendommen met commerciële benedenverdieping die veeleer aansluiten bij de typologie van het plein. Het geheel gevormd door de nr. 1-3, 5, 5A en 7 – Hoogte Honderdplein nr. 6 werd opgericht door architecten Ernest Linard en Léon Janlet in een eclectische stijl met neoclassicistische invloed (zie nr. 1-3). Ook nr. 2 – Hoogte Honderdplein nr. 7 volgt dezelfde typologie en stijl. Beide hoekgebouwen behoren tot de oudste bouwfase van het Hoogte Honderdplein (resp. 1909 en 1911).
Drie architecten zijn bijzonder actief in de nieuwe laan: Léon Janlet, Edouard Ramaekers en Ernest Linard. Vooral Léon Janlet behoort tot één van de meest productieve architecten in de wijk, hij bouwde 13 huizen in de laan (nr. 7, 10, 11, 15, 17, 19, 20, 21, 25, 26, 27, 41, 55). Het geheel uit 1903 gevormd door de nr. 15, 17 (zie deze nrs.) typeert zijn oeuvre met polychroom gebruik van de baksteen en verzorgde ijzeren borstweringen voor glasdeuren en/of balkons, de nr. 27 (1904) en nr. 55 (1904) (zie deze nrs.) zijn rijker gedecoreerd en voorzien van sgraffiti. Léon Janlet en Ernest Linard hadden een tijdlang hun bureau in de laan, op nr. 24 werkte L. Janlet (die later zal verhuizen naar de Albertlaan nr. 20), op nr. 13 werkte E. Linard. Ook het bureau van architect François Van Meulecom bevond zich tijdelijk in de laan, op nr. 39.
Bronnen
Archieven
GAV/OW dossier 45, AR 08-02-1912.
GAV/DS 3, 4867 (1909), 6140 (1913), 5-5a-7, 6191 (1913), 7141 (1921), 7354 (1922), 14294 (1942), 21190 (1990), 11: 4029 (1906), 4733 (1908); 13: 3324 (1903), 10636 (1929), 18188 (1962); 16-18: 1621 (1900), 13955 (1939), 17163 (1957), 17568 (1959), 17845 (1960), 18703 (1965); 25: 4064 (1906), 12521 (1934), 15721 (1951); 39: 1885 (1902), 10451 (1929), 13406 (1937), 18239 (1962); 42: 1783 (?), 16697 (1955); 61: 1794 (1901), 12667 (1935).
Geschied-en patrimoniumkring van Vorst, ‘Rues Quartiers Avenues de Forest: Avenue Saint-Augustin.
Publicaties en studies
CABUY, Y., DEMETER, S., LEUXE, F., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel, 4, Vorst, MRBC – MRAH, Brussel, 1993.
FRANCIS J., La chanson des rues de Forest, Louis Musin éditeur, 1976: p.99.
PIRLOT, A.-M., De Hoogte Honderdwijk, GOB, Brussel 2014 (Brussel, stad van kunst en geschiedenis, 53), pp. 8-17.
VERNIERS, L., Histoire de Forest les Bruxelles, Brussel, A. De Boeck, 1949: p.250 en 263.