Prinses Elisabethplein

Het Prinses Elisabethplein is rechthoekig, met een lichtjes gebogen deel in het zuidwesten en een langwerpig centraal plantsoen. Aan drie zijden van het plein monden de Monplaisirlaan, de Prinses Elisabethlaan, de Emile Zolalaan, de Huart Hamoirlaan, de Kolonel Picquartlaan en de Georges Rodenbachlaan erop uit. De vierde zijde wordt ingenomen door de imposante gebouwen van het station van Schaarbeek (zie nr. 6).

Het plein ligt op het laagste deel van het voormalige domein Monplaisir. In het kader van de bouw vanaf 1864 van een klein reizigersstation, Halte Helmet, en de aanleg van de Prinses Elisabethlaan (toen nog de Koninklijke Sinte-Mariastraat genoemd), werd in 1880 een rechthoekig plein aangelegd, kleiner dan het huidige (ca. driekwart hectare), het Nationaal Plein genoemd. In 1887 werd er een station in neo-Vlaamse renaissancestijl gebouwd dat overeenstemt met het linkerdeel van het huidige station.

De uitbreiding van het plein was opgenomen in het stratenplan van de wijk Monplaisir-Helmet opgesteld door Octave Houssa, ingenieur der gemeentelijke Openbare Werken, en goedgekeurd tijdens de gemeenteraadszitting van 03.11.1904 en bij K.B. van 21.04.1906, samen met dat van drie andere nieuwe Schaarbeekse wijken – Mont-Rose, Linthout en Josaphatvallei. Een nieuw station, dat in 1913 werd gepland maar pas in 1919 werd uitgevoerd, werd tegen het oude aangebouwd. Het vormt een grandioze afsluiting van het uitzicht van de centrale laan van de wijk, de Huart Hamoirlaan. Het plein kreeg zijn naam omstreeks 1904, ter ere van de toekomstige koningin der Belgen, Elisabeth van Beieren (Possenhofen, 1876 – Brussel, 1965), die op 09.10.1900 huwde met prins Albert, de troonopvolger.

Het plein werd grondig heraangelegd in 2009-2010.

Het oudste huis bevindt zich op nr. 4. Het werd vóór 1899 gebouwd op de hoek met de Monplaisirlaan en bestond dus al vóór de uitbreiding van het plein. De huidige bebouwing bestaat overwegend uit opbrengsthuizen met commerciële benedenverdieping, meestal cafés, zoals nr. 44 (n.o.v. architect Emile Van de Weghe, 1910). In de eerste bouwfase, vóór 1914, varieerde de stijl tussen het eclecticisme (zie nr. 1, 2 en 9) en de art nouveau (zie nr. 3). In de jaren 1930 en na de oorlog werden ook enkele appartementsgebouwen opgetrokken.