Onderzoek en redactie
2022-2023
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Léon Théodorstraat verbindt de twee grootste pleinen van de gemeente Jette: het Koningin Astridplein en het Kardinaal Mercierplein. Ze bevindt zich in het verlengde van de Jetse steenweg en verschillende straten, waaronder de Wemmelse steenweg en de Jules Lahayestraat, komen erop uit of starten er. Het gemeentelijk Paul Garcetpark bevindt zich op het einde van de straat, langs pare zijde.
De straat vindt haar oorsprong in een 15e eeuwse landweg. Samen met de historische Wemmelse steenweg maakt ze een noord-zuidelijke verbinding tussen Brussel en Wemmel via het gehucht Spiegel en het historisch dorpscentrum van Jette. In het begin van de straat, ter hoogte van de huidige nr. 15 t.e.m. 27a, bevond zich het thans verdwenen Hof ter Ouderheyden, dat van de 15e eeuw dateert of zelfs vroeger en tot één van de grote boerderijen van de abdij van Dieleghem behoorde: ze omvatte ondermeer een vierkantshoeve, duiventil en twee schuren. Volgens sommige bronnen bevond het eerste (tijdelijk) verblijf van de kanunniken van de abdij van Dieleghem zich hier. De terreinen van de boerderij strekten zich uit tot het historisch dorpscentrum van Jette en het gehucht Esseghem.
Voorbeelden van andere merkwaardige gebouwen in de straat die thans verdwenen zijn, is de eclectische villa uit het midden van de 19e eeuw waarin de Institut hydrothérapique Kneipp gevestigd was (thans nr. 182) en de lagere en middelbare school van ca. 1900, die in de jaren 1950 vervangen werd door een groot industrieel complex voor Pfizer en thans in gebruik is door de gemeentelijke administratie (huidige nr. 98-108).
Eind 19e eeuw kreeg de straat de benaming van Stationsstraat omwille van de verbinding met het station Sint-Pieter-Jette en in 1915 werd ze omgedoopt tot haar huidige benaming, Léon Théodorstraat (1853-1934), als eerbetoon aan de voorzitter van de orde der advocaten, minister van Justitie en Jetse held uit de Eerste Wereldoorlog die de leiding nam van talrijke liefdadigheidswerken tijdens de oorlog zoals het uitdelen van voedselbanken.
Vanaf het begin van de 20e eeuw kreeg de straat een belangrijke commerciële en economische functie door de aanleg van de eerste tramlijn in de gemeente Jette (1891) die van het centrum van Brussel tot aan het kruispunt met de Leopold I straat reikte en een tiental jaar later verder liep over de Léon Théodorstraat tot aan het Kardinaal Mercierplein.
De spoorwegovergang op het einde van de straat die oorspronkelijk uit een helling en eenvoudige slagboom bestond, werd in 1926 verwijderd en vervangen door de nieuwe brug over de Heilig-Hartlaan.
De oudste nog bestaande gebouwen in de straat dateren van ca. 1890 en betreffen bescheiden arbeiderswoningen zoals deze op nr. 159, 161 (datum en architect onbekend) of burgerwoningen in neoclassicistische stijl zoals het geheel van vrijstaande gebouwen met achteruitbouwstrook op nr. 43-45, 47 en 49 (zie deze nr.) en nr. 166 (datum en architect onbekend). De voormalige herenwoning in eclectische stijl met neo-Vlaamse renaissance-elementen op nr. 80 werd in 1904 gebouwd naar ontwerp van architect François Poels (zie dit nr.). Het Sint-Pieterscollege werd in 1902 gesticht langs de nr. 161 tot 167 van de straat (zie deze nr.). De volgende decennia zou de school uitbreiden en talrijke nieuwe gebouwen oprichten die reiken tot aan de J.B. Verbeystraat en de de Smet de Naeyerlaan.
Een tweede intensieve bouwperiode vond plaats tijdens het interbellum en bestond grotendeels uit woningen in laat-eclectische stijl met commerciële benedenverdieping, vaak cafés en/of restaurants. Zo citeren we het laat-eclectisch gebouw met polychroom parement op nr. 123 (1923), de gebouwen met nog oorspronkelijke en merkwaardige puien op de nr. 177 en 219 (datum en architect onbekend) en het gebouw met art deco-elementen op nr. 148-150 (1930).
Bronnen
Archieven
GAJ/DS 123: 3846 (1923); 148-150: 6004 (1930).
Publicaties en studies
CULOT, M. (o.l.v.), Jette. Inventaire visuel de l’architecture industrielle à Bruxelles, AAM, Brussel, 1980-1982, fiche 19.
CABUY, Y., DEMETER, S., LEUXE, F., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel, 5, Jette, MRBC – MRAH, Brussel, 1994: 70-72.
DEGAVRES, Y., Abbaye de Dilighem ses fermes sous Jette Saint-Pierre in Graafschap Jette, 35-36, 2008-2009, pp. 87-101.
DENIS, J.P., L’institut Saint-Pierre en résistance in Ons graafschap, 31-32, 2004-2005, pp. 46. GUYOT, G., Les origines du parc Paul Garcet à Jette in Graafschap Jette, 6, 2, 1976, pp. 5-8.
GUYOT, G., Imprimerie «E. Guyot» et la «villa» Guyot à Jette in Graafschap Jette, 7, 1, 1977, pp. 1-8.
MONTEYNE, A., Herkomst van de straatnamen van Jette, Jette, 1994.
PAULUS, G., Jette, Guides des communes de la Région Bruxelloise, CFC-éditions, Bruxelles, 2000, p. 17, 56.
VAN DEN HAUTE, R., Le parc Garcet à Jette in Ons Graafschap, Ganshoren, 26, 1996-1997, pp. 77-92.