Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Mathieu Desmaréstraat is een korte gebogen verkeersweg die de Mellerystraat verbindt met de Koninklijk Parklaan, ter hoogte van de ingang van de 21 julisquare.
De straat vindt haar oorsprong in een van de oudste wegen van Laken – de Kerkstraat of rue de l’Eglise Notre-Dame – een smalle en onregelmatige weg die begon aan de Paleizenstraat (de huidige Mellerystraat) een doorliep tot aan de oude Onze-Lieve-Vrouwkerk, ter hoogte van de Sint-Annadreef (het huidige Kardinaal Cardijnplantsoen). In de tweede helft van de jaren 1870 moest het westelijke uiteinde van de straat verdwijnen tengevolge de aanleg van de Koninklijk Parklaan. Bij besluit van het Gemeentecollege van Brussel van 31.10.1922 werd de laan vernoemd naar de Lakense beeldhouwer Mathieu Desmaré (1877-1946).
In de Kerkstraat bevonden zich vroeger twee belangrijke gebouwen. Aan onpare zijde, tegenover de oude kerk, stond de pastorie, gebouwd in 1617 en vervangen door een nieuwe pastorie in 1879 (zie Kunstenaarsstraat nr. 6). Aan pare zijde, ten oosten van de kerk, bevond zich het Heilige Geesthuis, dat de minderbedeelden hielp; nadien diende het als gemeentehuis, voordat het in 1879-1880 werd gesloopt om de onmiddellijke omgeving rond de nieuwe kerk vrij te maken.
Tot in de jaren 1950 was de Mathieu Desmaréstraat hoofdzakelijk bebouwd met bescheiden neoclassicistische woningen, waarvan de meeste uit de jaren 1840 tot 1870 dateerden. Op nr. 14-16 een L-vormig gebouw uit ca. 1890 opeenvolgend als parochieschool, een meisjespatronaat – van ca. 1900 tot de jaren 1950 – een school voor snit en naad, en tot slot de Cardijnschool. Thans zijn er plannen voor de sloop van het gebouw ten voordele van een nieuw schoolcomplex. Op nr. 8-10, op de hoek met de Mellerystraat, is een tiental gebouwen vervangen door een complex van woonsten voor bejaarde gezinnen dat architect Egide Dekeuleneer in 1959 voor de Lakense Haard ontwierp. Op die plaats bevond zich het oude ziekenhuis van Laken, dat tussen 1879 en 1885 als godshuis diende en in 1914 zijn deuren sloot. In 1969 ontwierp dezelfde architect een nieuw complex voor de Lakense Haard, aan de overzijde van de straat (nr. 11, 13 en Mellerystraat 38), met drie woningblokken voor bejaarde gezinnen. Bij elk van deze twee ingrepen werd de rooilijn van de straat herzien, en zo ontstond een bredere, gebogen straat met plantsoenen.
Bronnen
Archieven
SAB/KB straten, doos 16-19, cote 19, nr. 22 (31.10.1922); doos 64-71, cote 70, nr. 26 (31.10.1922).
SAB/PP 3438 (ca. 1897).
SAB/OW 57127 (1896); 8-10: 69603 (1959); 11, 13: 85073 (1969), 85076 (1969).
Publicaties en studies
COSYN, A., Laeken Ancien & Moderne, Imprimerie scientifique Charles Bulens, Brussel, 1904, pp. 149-150.
GUILLAUME, A., MEGANCK, M., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel. 24. Laken, Bestuur Monumenten en Landschappen – Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel, 2012, pp. 57-58, 67.
VAN KRIEKINGE, D., Essai de toponymie laekenoise, Laken, 1995, s. p.
VAN NIEUWENHUYSEN, P., Toponymie van Laken (doctoraatsverhandeling in de Germaanse Filologie), UCL, Louvain-la-Neuve, 1998, pp. 1421-1422.
Tijdschriften
Almanach du Commerce et de l’Industrie, “Église (rue de l’)”, 1875, 1878.
Kaarten / plannen
Plan de Bruxelles et environs, Etablissement Géographique Ph. Vandermaelen, 1877.