Onderzoek en redactie
Bekijk de weerhouden gebouwenDe Hoofdrioolstraat verbindt het kruispunt gevormd door de Bouwerstraat, de Materiaalstraat en de Albert I-square met de Nijverheidskaai.
Deze smalle straat met onregelmatig tracé vindt haar oorsprong in weg nr. 83 genaamd Den Dam, die langs de noordelijke berm van de Broeckbeek liep, een waterloop die in de Kleine Zenne uitmondde ter hoogte van de Bergensesteenweg. Deze bochtige weg, die al was aangegeven op het plan van J. van Deventer van rond 1550, werd in het noorden afgeboord door de wachtvijver van de Sleypmolen of Slepende Molen die tot de 14e eeuw terugging en zich op de hoek met de Bergensesteenweg bevond. De vijver verdween vóór 1840. De weg werd afgesneden door het Kanaal van Charleroi in 1832 en dan door de westelijke ringspoorlijn in 1871. In 1890 besliste het College tot de gedeeltelijke overwelving van de Broeckbeek, waardoor de molen kort na 1891 verdween. De Hoofdrioolstraat werd geopend bij K.B. van 13.11.1893, en haar naam verwijst naar de van dan af overwelfde waterloop.
Het begin van de straat aan onpare zijde en het grootste deel van de pare zijde werden bebouwd met huizen in neoclassicistische of eclectische stijl, de meeste ontworpen tussen 1895 en 1903. Er vestigden zich ook diverse bedrijven in de straat, waaronder de magazijnen van de Manufacture Royale des Bougies de la Cour, een fabriek gelegen aan de pare zijde van de Bergensesteenweg, op de plaats van het huidige nr. 15-28 Albert I-square. Deze magazijnen waren in 1896 ontworpen door architect Devadder, aan weerszijden van de Hoofdrioolstraat, op nr. 15 van deze straat en op nr. 375-377 van de Bergensesteenweg, en ze stonden rechtstreeks in verbinding met de fabriek aan de overzijde van de steenweg. Alle gebouwen zijn vandaag verdwenen, behalve de conciërgewoning op nr. 15, een bakstenen gebouw van twee bouwlagen. Op een uitgestrekt terrein dat aan de Nijverheidskaai uitmondt, bevinden zich nog verscheidene gebouwen van de voormalige firma Mennig Frères, werktuigbouwkundigen, die tot het midden van de jaren 1870 teruggaan (zie nr. 33-35, 39). Aan pare zijde zijn de vroegste gebouwen vervangen door een flatgebouw op nr. 32-35 Albert I-square, in 1956 ontworpen door architect Joseph De Bouver voor de Coöperatieve Vereniging Sanering en Verbetering voor de Volkshuisvesting.
Bronnen
Archieven
GAA/DS Registre des rues [Stratenregister].
GAA/DS 15: 7089 (30.06.1897).
Publicaties en studies
CABUY, Y., DEMETER, S., Atlas van de archeologische ondergrond van het Gewest Brussel. 8. Anderlecht, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel, 1994, p. 74.
VAN AUDENHOVE, J., Les rues d’Anderlecht, Herdenking van de twintigste verjaardag van de oprichting van Anderlechtensia, C.A.F.H.A, 1995, pp. 78, 82.
Tijdschriften
Almanachs du Commerce et de l’Industrie, “Collecteur (rue du)”, 1899, 1900, 1910.
Almanachs du Commerce et de l’Industrie, “Mons (chaussée de)”, 1910.
JACOBS, M., “Watermolens te Cureghem”, Anderlechtensia, 13, 1979, p. 10.
Kaarten / plannen
Carte topographique des environs de Bruxelles, Etablissement géographique de Bruxelles, 1840.
VAN DEVENTER, J., Bruxelles et ses environs, ca. 1550.
ROSSCHAERT, J., Projet d’un nouveau quartier à Cureghem avec bassin pour bains publics, 01.05.1877.
VERWEST, A., Nouveau plan de Bruxelles Industriel avec ses suburbains, 1910.