Portaelsstraat

De Portaelsstraat vertrekt aan het Eugène Verboekhovenplein en eindigt aan de Lambermontlaan. De pare zijde wordt onderbroken door de Capronnierstraat.

De Portaelsstraat werd geopend in het kader van de overwelving van de Maalbeek, een beek die liep langs de Molenaarsstraat, een onregelmatige weg die een gebogen tracé volgde aan de oostzijde van de huidige Metsysstraat en Portaelsstraat vooraleer op de grens met Brussel in de Zenne uit te monden. Met het oog op de sanering van de Maalbeek en om de overstroming van de omliggende eigendommen te voorkomen, werd haar overwelving verordend bij de K.B.'s van 28.10.1874 en 03.08.1876. De beek liep van dan af in rechte lijn naar een collector onder de Overwelfde Maalbeekstraat, de Metsysstraat en de Portaelsstraat. Om deze werken mogelijk te maken, werd op 27.11.1874 een overeenkomst gesloten tussen de gemeente en Philippe Joseph Allard, directeur van het Munthof en eigenaar van talrijke terreinen in deze zone. De Portaelsstraat liep oorspronkelijk tot aan de Monplaisirlaan, voordat ze ca. 1910 werd ingekort tot haar eindpunt aan de nieuwe Lambermontlaan.

Aan onpare zijde bevond zich de Van Hove-molen, die door de Maalbeek werd aangedreven. Hij werd onteigend bij K.B. van 01.07.1909, in het kader van de saneringswerken van de wijk Monplaisir-Helmet.

De straat werd vernoemd naar de schilder Jean-François Portaels (Vilvoorde, 1818 – Brussel, 1895), die onder meer het schilderij op het fronton van de Sint-Jacob-op-de-Koudenbergkerk maakte.

De hoofdzakelijk residentiële straat werd pas vanaf 1906 bebouwd. Tot aan de Eerste Wereldoorlog verrezen er burgerhuizen en opbrengstgebouwen, sommige met commerciële benedenverdieping, de meeste in eclectische stijl. Vermelden we nr. 16 (1913) en 152 (n.o.v. architect Louis Vrijdagh, 1914), dat laatste ontworpen voor dezelfde opdrachtgever en misschien door dezelfde architect als nr. 154 (1913). Het huizenblok tussen de Portaelsstraat en de Prinses Elisabethlaan, met uitzondering van het hoekgebouw, werd ontworpen in 1906-1907 voor leden van aannemersfamilie Hannaerts. Het gaat om twaalf huizen die rug aan rug werden gebouwd: nr. 3 tot 13 van de straat en 5 tot 15 van de laan (zie nr. 3 tot 7 Portaelsstraat en 5 tot 15 Prinses Elisabethlaan). Het uitzicht van de straat wordt gedomineerd door de Sint-Elisabethkerk (zie nr. 26), die in 1912 werd ontworpen, en door twee scholen: het Institut Technique Cardinal Mercier (zie nr. 81) en Gemeentelijke School nr. 14, op de hoek met de Capronnierstraat (zie nr. 134), geopend in respectievelijk 1917 en 1916. Vanaf de jaren 1920 verrezen ook gebouwen in late eclectische stijl, in Beaux-Artsstijl of in art deco, zoals de voormalige garage A. Denonville op nr. 30-40 (n.o.v. architect J. Teughels, 1927), of in modernistische stijl.