Eugène Verboeckhovenplein

Het Eugène Verboeckhovenplein is een rond plein waarop acht verkeerswegen uitmonden: de Maarschalk Fochlaan, de Van Ooststraat, de d'Anethanstraat en de Portaelsstraat, de Prinses Elisabethlaan en de Eugène Demolderlaan, alsook de Waelhemstraat en de Metsysstraat. Het plein wordt in het midden doorkruist door de spoorlijn Brussel-Luxemburg, waarover ze via twee bruggen loopt.

Het plein werd ontworpen als het centrum van een nieuw wegennet dat bestond uit de verlenging van de Koninklijke Sint-Mariastraat tot aan het station van Schaarbeek (de toekomstige Maarschalk Fochlaan en Prinses Elisabethlaan), de aanleg van de Overwelfde Maalbeekstraat (de toekomstige Metsysstraat en Portaelsstraat), de verlenging van de Gallaitstraat (de toekomstige François-Joseph Navezstraat), en de aanleg van de Van Ooststraat en de Waelhemstraat. Om deze werken mogelijk te maken, werd op 27.11.1874 een overeenkomst gesloten tussen de gemeente en Philippe Joseph Allard, directeur van het Munthof en eigenaar van talrijke terreinen in deze zone. De aanleg van het plein werd bekrachtigd bij de K.B.'s van 28.10.1874 en 03.08.1876, samen met die van de Metsysstraat en de Portaelsstraat.

De twee bruggen over de spoorlijn, oorspronkelijk met metalen brugdek, werden in 1876 door de gemeente gebouwd. Begin jaren 1910 werd, in het kader van de wijziging van het tracé van de spoorlijn aan de oostkant van het plein, de brug aan deze zijde vervangen door een door de staat gebouwde structuur met arcade, in hardsteen en Belgisch rood marmer. Het brugdek van de brug aan de westkant, waarvan de draagstructuur en het metselwerk zijn bewaard, werd in een niet nader bepaalde periode vervangen. De twee bruggen zijn ook voorzien van recente betonnen borstweringen.


De naam van het plein, die vóór 1882 werd toegekend, is een eerbetoon aan een Belgische schilder, Eugène Verboeckhoven (Waasten, 1798 – Schaarbeek, 1881), die gemeenteraadslid en schepen van Schaarbeek was. Het plein droeg ook de bijnaam Cage aux Ours [Berenkooi], een benaming die teruggaat tot de verkiezingscampagne van 1878, toen schepen Henri Bergé kritiek leverde op de pittoreske inrichting van het plein die burgemeester Guillaume Kennis had bedacht. Het plein was toen afgesloten door een hek en versierd met muurtjes en parementen in imitatierotssteen, wat Bergé vergeleek met de berenkooi van de zoo van Bern die hij kort tevoren had bezocht. Van dat geheel blijven slechts enkele stukken rocaille over, tegen de brug aan de westkant.

In 1906 en 1908 werden de d'Anethanstraat en de Eugène Demolderlaan vertrekkend vanuit het plein getraceerd, in het kader van de aanleg van de wijk Monplaisir-Helmet bepaald bij K.B. van 21.04.1906. Het tracé van de schuine vlakken op de hoek van de Prinses Elisabethlaan en de Waelhemstraat werd pas bij beslissing van de gemeenteraad van 20.04 en 29.06.1910 goedgekeurd, bekrachtigd bij K.B. van 06.02.1911. In het midden van het plein, in de asrichting van de Maarschalk Fochlaan en de Prinses Elisabethlaan, werd in 2013 een imposante stalen loopbrug (MSA Ney & Partners) over de spoorlijnen gebouwd.

Het plein is hoofdzakelijk bebouwd met opbrengstpanden met commerciële benedenverdieping. De eerste werden opgericht tussen 1881 en 1893: het gaat om twee neoklassieke gehelen met in totaal twaalf huizen op de hoeken van de Maarschalk Fochlaan (zie nr. 1 en 15). De volgende huizen, meestal in eclectische stijl, werden pas vanaf 1899 gebouwd, zoals nr. 2-3 (1899 of 1900). Vermelden we nog twee gebouwen met invloed van de art nouveau: nr. 5 (1899), met fraaie oorspronkelijke sgraffiti, en nr. 6b-7 (na 1904), waarvan de ingang in de jaren 1910 toegang gaf tot de Schaarbeekse Cinéma Géant, die rond 1920 werd verbouwd tot danszaal en waarin zich nu een meubelzaak bevindt.