Typologie(ën)
klooster/abdij
herenhuis
herenhuis
Ontwerper(s)
INCONNU - ONBEKEND – 1600-1700
Juridisch statuut
Ingeschreven in de wettelijke inventaris op 19 augustus 2024
Stijlen
Neoclassicisme
Inventaris(sen)
- Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)
- Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
- Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)
- Artistiek Het ontwerp van een onroerend goed (gebouw) door een gerenommeerde kunstenaar (architect) kan maar zeer zelden als criterium worden beschouwd. Om het belang van de selectie van dit onroerend goed te beoordelen, en de plaats dat het inneemt in het oeuvre van een kunstenaar (architect), is dit een criterium dat moet worden afgewogen met de architectonische kwaliteit (compositie en interne structuur), de uitvoering (materialen, technische beheersing), de plaats in de architectuurgeschiedenis dewelke een getuigenis zijn van een fase of aspect van landschapsarchitectuur of de bouwkunst in het verleden. Zodoende gelden koppelingen naar volgende criteria: zeldzaamheid (typologie, stijl, materiaalgebruik, bronnen), representativiteit (idem), authenticiteit (idem + de kwaliteit van de uitvoering) en integriteit (bewaringstoestand, oorspronkelijke elementen)). Een goed bevat ook artistieke waarde als het kunstwerken omvat (beeldhouwwerken, reliëfs ontworpen voor het goed, enz.) of decoratieve elementen uit de oorspronkelijke bouwperiode of met bijzondere kwaliteit (gesigneerd glasramen, sgraffito, lichtbeuk, enz.).
- Esthetisch Historisch gezien werd die waarde aangewend om waardevolle groene ruimten en natuurlijke of halfnatuurlijke gebieden aan te duiden. De waarde kan ook gelden voor grote gehelen van gebouwen in een stedelijk gebied, met of zonder natuurlijke elementen, of monumenten die het stadslandschap markeren. Een afweging met andere waarden dringt zich tevens op: de artistieke, de landschappelijke (integratie van het werk in het stedelijk landschap, oriëntatiepunten in de stad) en de stedenbouwkundige waarde (spontane of rationele stedelijke gehelen). De volgende selectiecriteria worden er eveneens aan gekoppeld: de ensemblewaarde en de contextuele waarde.
- Historisch Het onroerend goed heeft een historische waarde : - als het getuigt van een bijzondere periode in de geschiedenis van de streek of de gemeente; - of als getuigenis van een periode en/of een zeldzame ontwikkeling van een periode (bv. tuinstad die representatief is voor een bouwwijze die werd toegepast in het kader van de grote bouwcampagnes na de Tweede Wereldoorlog; dorpskernen die de eerste gegroepeerde bouwwerken van de gemeenten van de tweede ring illustreren; de Hallepoort als overblijfsel van de tweede omwalling; - of als getuigenis van een bepaalde stedelijke (en/of landschappelijke) ontwikkeling van de stad (bv. gebouwen aan de centrale lanen of in de Leopoldswijk); - of wanneer het een band vertoont met een belangrijke historische figuur – met inbegrip van persoonlijke huizen van architecten en kunstenaarsateliers (bv. het geboortehuis van Constantin Meunier, het huis van Magritte); - of in verband kan worden gebracht met een belangrijke historische gebeurtenis (bv. huizen van de wederopbouw na het bombardement van 1695, de Congreskolom); - of een typologische representativiteit vertoont die kenmerkend is voor een commerciële of culturele beroepsactiviteit (bv. kerken, bioscopen, industriële architectuur, apotheken); - of als het representatief is van het oeuvre van een belangrijke architect in de architectuurgeschiedenis op internationaal, nationaal, regionaal of lokaal niveau (dit betreft zowel befaamde architecten als V. Horta, V. Bourgeois, M. Polak als secundaire architecten, die lokaal verbonden worden aan een gemeente zoals Fernand Lefever in Koekelberg of Emile Hoebeke in Sint-Agatha-Berchem).
- Stedenbouwkundig Sommige bouwkundige goederen of landschappen hebben in het verleden een prominente rol gespeeld in de planmatige inrichting van de bebouwde ruimte en de stedelijke ruimte. Meestal bepalen zij andere stedenbouwkundige (plan)vormen zodat er zich een wisselwerking voortdoet tussen bebouwde en niet-bebouwde (of open) ruimte. Die inrichting omvat ook de samenhang tussen verschillende schaalniveaus. Een onroerend goed heeft stedenbouwkundige waarde wanneer het daarin een rol speelt, bijvoorbeeld : - hoekgebouwen; - coherente pleinen of homogene huizenrijen (gevels die een ensemble vormen van dezelfde stijl, periode en volume); - tuinwijken, - deskundig ingeplante torens (hoogbouw) en hun relatie tot hun onmiddellijke kwaliteitsvolle omgeving die coherent kan zijn, maar ook contrastrijk, - relicten van stedenbouwkundige concepten en hoe die architecturaal (en typologisch) zijn of werden ingevuld, zoals bijvoorbeeld de nog bewaarde eclectische stadspaleizen en/of herenhuizen in de Leopoldswijk.
Onderzoek en redactie
2016
id
Urban : 31198
Beschrijving
Complex
gevormd door een voormalig herenhuis uit de 18e eeuw en kloostergebouwen uit 19e
eeuw.
De vestiging van deze in oorsprong Franse kloosterorde te Brussel, werd in 1839 overeengekomen met het Bureau voor Weldadigheid. Een eerste congregatie van vier zusters nam in 1843 of 1844 haar intrek in de kleine woning in de Cellebroersstraat nr. 55. In 1852 werd de huidige vestiging aangekocht, toen een herenhuis met bijgebouwen, dat sinds 1833 het zogenaamd Pensionnat Saint-Louis - een tehuis voor blinden en doofstommen van de Frères de la Charité de Saint-Vincent de Paule - herbergde. Hieraan werden in de loop van het derde kwart van de 19e eeuw de huidige kloostergebouwen toegevoegd. Eerstesteenlegging van het zogenaamd Armenhuis aan de Minimenstraat in 1853. Eerstesteenlegging van de kloosterkapel in 1862, gelijktijdig bouw van het zogenaamd Missionarissenhuis. Bouw van een schoolgebouw (gesloopt) in 1868, van het Weeshuis in 1873. Heden gedeeltelijk in gebruik als school; het voormalige Weeshuis werd omgevormd tot sociale woningen.
Herenhuis in laat-classicistische stijl, met drie bouwlagen en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde., te dateren in het laatste kwart van de 18e eeuw. Sporen van een oudere, mogelijk traditioneleBak- en zandsteenstijlHet bakstenen metselwerk wordt gecombineerd met natuurstenen elementen (bv. voor de plint, rond de gevelopeningen, aan de kroonlijst, ...), terwijl in het interieur houten draagconstructies voorkomen. Deze gebouwen bezitten zadeldaken, vaak met trapgevels. (16e-18e eeuw).VakwerkbouwBij vakwerkbouw brengt men leem aan op een houten geraamte van stijl- en regelwerk, versterkt met vitswerk (tot 19e eeuw). 17e eeuwse kern op de begane grond, cf. de zandstenen sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel., speklagen en kwartholle neggenAfwisselende opeenvolging van lange en korte zijden van natuurstenen hoekblokken of neggen (geprofileerd) in een bakstenen gevel. die doorlopen tot de puilijst. Heden gedecapeerde bakstenen lijstgevel met muurankers op alle bouwlagen. Bredere toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. links met vleugeldeur in geprofileerde zandstenen omlijsting met neuten; aansluitend balkon, doorlopend in de hardstenen puilijst, op Lodewijk XVI- consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met rozetRozet, versiering met concentrische vorm, lijkend op een bloem; in ruime zin roosvenster, groot rondlicht, gevuld met gotisch maaswerk van rozetten, drie-, vier- en veelpassen in concentrische schikking en/of gevuld met glas-in-lood., schijvenEen wiel waarvan de velg een of meer kabels draagt om beweging over te brengen. De aan de lieras bevestigde tractieschijf (of grijpschijf) brengt de kracht van de motor over op de tractiekabels van de liftkooi en het tegengewicht. Het afleidwiel wordt gebruikt om de kabels in lijn met de liftschacht en/of het tegengewicht af te buigen. De keerschijven boven de schacht ondersteunen de tractiekabels wanneer de machinerie beneden is geplaatst. en pijnappel, voorzien van een gesmeed ijzeren hek. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met geprofileerde lekdrempel en gesmeed ijzeren leuning, in toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. verrijkt met een geriemde omlijsting; persiennes op de begane grond. Gevelbeëindiging door architraafHoofdbalk; het onderste, dragende deel van een klassiek hoofdgestel, meestal geleed door banden., friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel., vernieuwde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. Verankerde gecementeerdeMet portlandcement bestrijken. achtergevel met rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en aangepaste poort.
Vrij gaaf, in grote delen bewaard interieur in lokale Lodewijk XVI-stijl. Eikenhouten trap met leuning van balustersVaasvormige spijl van een borstwering. en rozetpanelen doch vernieuwde trappaalHoofdbaluster aan de eerste trede van een trap.. Salons met stucwerkModelleerbare, snel hardende massa van gips, kalk en zand; in gepolijste vorm ter vervanging van marmer. op de begane grond, met houten lambriseringWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … op de bovenverdiepingen, telkens met marmeren schouw en plafond van drie vakken. Binnenmuren in stijl- en regelwerk met baksteenvulling zichtbaar na ontpleistering op de bovenste verdieping. Dakspant. Kelder met tongewelven.
Kloostergebouwen in neoclassicistischeArchitectuurstroming (vanaf eind 18e eeuw tot ca. 1914) met voorliefde voor orde en symmetrie, gekenmerkt door bepleisterde en wit beschilderde lijstgevels die het stadsbeeld uniformiseren. Verhoudingen en vormentaal van deze stroming evolueren met de tijd. stijl, aan drie zijden van de binnenplaats. Mogelijke betrokkenheid van architect-aannemer T. Mélot in de bouw. Heden volledig gecementeerdMet portlandcement bestrijken..
Voormalige kapel (zuidzijde): éénbeukige zaalkerk van zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), geritmeerd door lisenenDecoratieve, uitspringende, verticale geleding, vaak met andere liseen verbonden door boog(fries). en steunberen, geopend door rondboogvensters, onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. met vierkant klokkentorentje met spits op de nokNok, hoogste punt van iets (nok of top). Nokbedekking, afdekking van de nok..
Interieur overkluisd door graatgewelven op muurpilasters; ondiepe koorabsis met ronde scheiboog, en doksaal op colonnettes. Vroeger neogotischHistoriserende stijl (vanaf ca. 1860) die teruggrijpt naar de gotische vormentaal met o.m. spitsbogen, verticalisme, puntgevels, erkers, enz. Neotudor inspireert zich op de specifieke vormentaal van de overgangsperiode tussen gotiek en renaissance in Engeland onder de Tudors. mobilair verwijderd. zogenaamd Huis der Missionarissen (oostzijde) met drie bouwlagen en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), gemarkeerd door een centrale risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. met frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening.. Ervoor een steekbogenarcade van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met geblokte pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., verhoogd met rondboognissen op de hoeken.
Voormalig Weeshuis (noordzijde) met vijf bouwlagen en veertien traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), geritmeerd door getoogdeBoog die minder dan een halve cirkel beschrijft; boog in de vorm van een cirkelsegment. Bij vensters spreekt men dan van een getoogd venster of steekboogvenster. lisenenDecoratieve, uitspringende, verticale geleding, vaak met andere liseen verbonden door boog(fries). en een centrale risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. met frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening..
De vestiging van deze in oorsprong Franse kloosterorde te Brussel, werd in 1839 overeengekomen met het Bureau voor Weldadigheid. Een eerste congregatie van vier zusters nam in 1843 of 1844 haar intrek in de kleine woning in de Cellebroersstraat nr. 55. In 1852 werd de huidige vestiging aangekocht, toen een herenhuis met bijgebouwen, dat sinds 1833 het zogenaamd Pensionnat Saint-Louis - een tehuis voor blinden en doofstommen van de Frères de la Charité de Saint-Vincent de Paule - herbergde. Hieraan werden in de loop van het derde kwart van de 19e eeuw de huidige kloostergebouwen toegevoegd. Eerstesteenlegging van het zogenaamd Armenhuis aan de Minimenstraat in 1853. Eerstesteenlegging van de kloosterkapel in 1862, gelijktijdig bouw van het zogenaamd Missionarissenhuis. Bouw van een schoolgebouw (gesloopt) in 1868, van het Weeshuis in 1873. Heden gedeeltelijk in gebruik als school; het voormalige Weeshuis werd omgevormd tot sociale woningen.
Herenhuis in laat-classicistische stijl, met drie bouwlagen en vier traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde., te dateren in het laatste kwart van de 18e eeuw. Sporen van een oudere, mogelijk traditioneleBak- en zandsteenstijlHet bakstenen metselwerk wordt gecombineerd met natuurstenen elementen (bv. voor de plint, rond de gevelopeningen, aan de kroonlijst, ...), terwijl in het interieur houten draagconstructies voorkomen. Deze gebouwen bezitten zadeldaken, vaak met trapgevels. (16e-18e eeuw).VakwerkbouwBij vakwerkbouw brengt men leem aan op een houten geraamte van stijl- en regelwerk, versterkt met vitswerk (tot 19e eeuw). 17e eeuwse kern op de begane grond, cf. de zandstenen sokkelHoge plint van een gevel; fungeert als voetstuk in ordonnantie van de gevel., speklagen en kwartholle neggenAfwisselende opeenvolging van lange en korte zijden van natuurstenen hoekblokken of neggen (geprofileerd) in een bakstenen gevel. die doorlopen tot de puilijst. Heden gedecapeerde bakstenen lijstgevel met muurankers op alle bouwlagen. Bredere toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. links met vleugeldeur in geprofileerde zandstenen omlijsting met neuten; aansluitend balkon, doorlopend in de hardstenen puilijst, op Lodewijk XVI- consolesVoornamelijk voluut- of S-vormig kraagstuk, soms ook louter decoratief. met rozetRozet, versiering met concentrische vorm, lijkend op een bloem; in ruime zin roosvenster, groot rondlicht, gevuld met gotisch maaswerk van rozetten, drie-, vier- en veelpassen in concentrische schikking en/of gevuld met glas-in-lood., schijvenEen wiel waarvan de velg een of meer kabels draagt om beweging over te brengen. De aan de lieras bevestigde tractieschijf (of grijpschijf) brengt de kracht van de motor over op de tractiekabels van de liftkooi en het tegengewicht. Het afleidwiel wordt gebruikt om de kabels in lijn met de liftschacht en/of het tegengewicht af te buigen. De keerschijven boven de schacht ondersteunen de tractiekabels wanneer de machinerie beneden is geplaatst. en pijnappel, voorzien van een gesmeed ijzeren hek. Rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. met geprofileerde lekdrempel en gesmeed ijzeren leuning, in toegangstraveeTravee waarin de toegang is ondergebracht. verrijkt met een geriemde omlijsting; persiennes op de begane grond. Gevelbeëindiging door architraafHoofdbalk; het onderste, dragende deel van een klassiek hoofdgestel, meestal geleed door banden., friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). met steigergatenGat aan de bovenzijde van een gevel waarin de horizontale dwarsbalken van een steiger werden bevestigd; vaak afgedekt door smeedijzeren (sier)deksel., vernieuwde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement). en dakkapellenUit het dakvlak opgaand venster; meestal in hout en vaak onder spitse kap.. Verankerde gecementeerdeMet portlandcement bestrijken. achtergevel met rechthoekige venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. en aangepaste poort.
Vrij gaaf, in grote delen bewaard interieur in lokale Lodewijk XVI-stijl. Eikenhouten trap met leuning van balustersVaasvormige spijl van een borstwering. en rozetpanelen doch vernieuwde trappaalHoofdbaluster aan de eerste trede van een trap.. Salons met stucwerkModelleerbare, snel hardende massa van gips, kalk en zand; in gepolijste vorm ter vervanging van marmer. op de begane grond, met houten lambriseringWandbetimmering, meestal bestaande uit paneelwerk, aangebracht tegen een binnenmuur (vaak het onderste gedeelte ervan); later ook in marmer, stucwerk, … op de bovenverdiepingen, telkens met marmeren schouw en plafond van drie vakken. Binnenmuren in stijl- en regelwerk met baksteenvulling zichtbaar na ontpleistering op de bovenste verdieping. Dakspant. Kelder met tongewelven.
Kloostergebouwen in neoclassicistischeArchitectuurstroming (vanaf eind 18e eeuw tot ca. 1914) met voorliefde voor orde en symmetrie, gekenmerkt door bepleisterde en wit beschilderde lijstgevels die het stadsbeeld uniformiseren. Verhoudingen en vormentaal van deze stroming evolueren met de tijd. stijl, aan drie zijden van de binnenplaats. Mogelijke betrokkenheid van architect-aannemer T. Mélot in de bouw. Heden volledig gecementeerdMet portlandcement bestrijken..
Voormalige kapel (zuidzijde): éénbeukige zaalkerk van zes traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), geritmeerd door lisenenDecoratieve, uitspringende, verticale geleding, vaak met andere liseen verbonden door boog(fries). en steunberen, geopend door rondboogvensters, onder schilddakDak met twee driehoekige dakvlakken aan de smalle zijde en twee trapeziumvormige aan de lange zijde. met vierkant klokkentorentje met spits op de nokNok, hoogste punt van iets (nok of top). Nokbedekking, afdekking van de nok..
Interieur overkluisd door graatgewelven op muurpilasters; ondiepe koorabsis met ronde scheiboog, en doksaal op colonnettes. Vroeger neogotischHistoriserende stijl (vanaf ca. 1860) die teruggrijpt naar de gotische vormentaal met o.m. spitsbogen, verticalisme, puntgevels, erkers, enz. Neotudor inspireert zich op de specifieke vormentaal van de overgangsperiode tussen gotiek en renaissance in Engeland onder de Tudors. mobilair verwijderd. zogenaamd Huis der Missionarissen (oostzijde) met drie bouwlagen en drie traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), gemarkeerd door een centrale risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. met frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening.. Ervoor een steekbogenarcade van vijf traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) met geblokte pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel., verhoogd met rondboognissen op de hoeken.
Voormalig Weeshuis (noordzijde) met vijf bouwlagen en veertien traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), geritmeerd door getoogdeBoog die minder dan een halve cirkel beschrijft; boog in de vorm van een cirkelsegment. Bij vensters spreekt men dan van een getoogd venster of steekboogvenster. lisenenDecoratieve, uitspringende, verticale geleding, vaak met andere liseen verbonden door boog(fries). en een centrale risalietRisaliet (Italiaans, van risalto: uitstekend deel), vooruitspringend volume van een gevel dat over de hele hoogte doorloopt en soms hoger is; naar gelang de positie worden er midden-, zij- en hoekrisalieten onderscheiden. met frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening..
Bronnen
Archieven
SAB/OW 12272 (1868).
KIK, 75313 A.
Historische gegevens ontleend aan het kloosterarchief.
