Typologie(ën)

opbrengsthuis
beeldhouwwerk en herdenkingsmonument

Ontwerper(s)

Victor HORTAarchitect1899

Adolphe SAMYNarchitect1896-1897

Victor ROUSSEAUbeeldhouwer1899

Albert CIAMBERLANIschilder1899

Julien DILLENSbeeldhouwer1902

Statut juridique

Beschermd sinds 19 april 1977, 07 november 2002

Stijlen

Neobarok
Art nouveau
Neorenaissance

Inventaris(sen)

  • Bouwen door de eeuwen heen in Brussel. Stad Brussel (1989-1993)
  • Permanente actualisatie van de inventaris van het Bouwkundig Erfgoed (DPC-DCE)
  • Urgentie-inventaris van het bouwkundig erfgoed van de Brusselse agglomeratie (Sint-Lukasarchief 1979)

Dit (deze) goed(eren) bezit(ten) de volgende waarde(n)

  • Archeologisch
  • Artistiek
  • Esthetisch
  • Volkskundig
  • Historisch
  • Landschappelijk
  • Sociaal
  • Stedenbouwkundig

Onderzoek en redactie

2016

id

Urban : 31126
lees meer

Beschrijving

Hoek Karel Bulsstraat de Sterre. Reeds vermeld in de 13e eeuw. In de 14e eeuw zetel van de amman, voorzitter van de Schepenbank en rechtspreker van de Stad. Sterfhuis van Everard ’t Serclaes († 1388) : schepen en bevrijder van de stad Brussel. Oorspronkelijk met houten puntgevelGevel waarvan de top driehoekig is., van het huis de Zwaan (nr. 9) gescheiden door een gang. Wederopbouw na het bombardement in 1695 vlg. tekening van F.J. De Rons. Sloping in 1853 voor de verbreding van de vroegere Sterstraat (thans Karel Bulsstraat). Reconstructie in 1896-1897 op voorstel van toenmalige burgemeester Karel Buls; oplossing van het verkeersprobleem door de oorspronkelijke benedenverdieping op te vatten als een galerij. Dergelijk project werd reeds in 1863 ingediend door architect Wynand Janssens, doch met arcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn. ondersteund door gebundelde pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel.. Een onuitgevoerd voorontwerp van 1886 door stadsarchitect Pierre Victor Jamaer bood een alternatieve oplossing: met lijstgevel en nok evenwijdig met de Karel Bulsstraat, opgevat als een erkerRechthoekig of veelhoekig uitbouwsel, als het ware op de gevel geplakt en daardoor deel uitmakend van de achterliggende ruimte; vaak over één of meer verdiepingen gestapeld. centraal aanleunend tegen de rechter zijgevel van nr. 9. De uiteindelijke reconstructie met huidig uitzicht gebeurde onder leiding van architect A. Samyn, met verwerking van Euvillesteen, hardsteen en baksteen.

Grote Markt 8, hoek Karel Bulsstraat 2, De Sterre, gaanderij (foto 2022).

Hoekhuis gereconstrueerd in sobere classicerende barokstijl; drie bouwlagen en respectievelijk drie + vier + één traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) onder zadeldakDak met twee hellende dakvlakken.. Heden één woning samen met nr. 9. Gevels van natuursteen; arcadeEén of meerdere bogen, steunend op zuilen of pijlers; kan ook blind zijn., dorpelsHorizontaal bouwonderdeel van een venster of deur (onderdorpel, tussendorpel, bovendorpel). en kruisen van arduin. Halsgevel geritmeerd door kolossale composietpilasters. Lichte afwijking van de oorspronkelijke ordonnantie: voorheen drie gelijke traveeënVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...), tijdens reconstructie gewijzigd in brede centrale traveeVerticale geleding van een gevel, bepaald door afstand tussen twee opeenvolgende steunpunten (vb. muurdammen, zuilen, ...) tussen smallere zijtraveeën. Centrale borstweringen1. Verhoogd gedeelte van een vestingsmuur waarachter men veilig kan lopen; - 2. Muurtje of hekwerk (balkon, terras); - 3. Deel van een muur tussen vloer en onderzijde van een venster; - 4. Verhoging van de buitenmuren van een huis boven de zolderbalken waarop een muurplaat rust. met cartoucheOmlijsting van een uitspringend vlak in de vorm van ingesneden en omkrullend papier of leer; vaak met opschrift of intern versierd. en balustradeHekwerk van spijlen of balusters.; spiegels in zijtraveeën. Omlopend hoofgestel met blindeZonder opening; blind venster, schijnopening. friesHorizontale band om een muurvlak in te delen of aan de bovenzijde te begrenzen; al dan niet beschilderd of versierd (terracotta, sgrafitto, cementtegels…). onder eenvoudige geprofileerde kroonlijstStelselmatig uitkragende geprofileerde lijst boven een muur of een ander belangrijk bouwdeel (entablement).. Geveltop begrensd door volutenSpiraalvormig ornament; meestal gebruikt als aanzetstuk van topgevels, bij deur- en vensteromlijstingen of als steunbeer. op hoge postamenten1. Rechthoekig voetstuk van een standbeeld; - 2. Balkvormige stenen bekroning; - 3. Stenen zijstukken van een balkonborstwering. en frontonDriehoekige of segmentvormige bekroning van een gevel of muuropening. met bekronende vergulde ster; centraal vlak omlijst rondboogvenster met booglijst, onder oculusKlein rond, ovaal of polygonaal venster.; flankerende pilasters en oculiKlein rond, ovaal of polygonaal venster..

Zijgevel met venstersLicht- en/of luchtopening in een muur. omlijst door platbanden, doorlopend  over de borstweringen ; alternerend schijnbalustrade en cartoucheversiering. Gelijkaardige ordonnantie in de achtergevel met begrenzende hoekpilasters. Klimmende dakkapellen onder gewolfde zadeldakjes. Benedenverdieping opgevat als galerij met rondboogarcade : imitatiebanden, geringdeVoorzien van een fijne, horizontale band. pilastersPlatte, weinig uitspringende muurpijler, vaak met basis en kapiteel. en zuilen op octogonale sokkels; bakstenen kruisoverwelving.

Grote Markt 8, hoek Karel Bulsstraat 2, De Sterre. Monument Karel Buls (foto 2022).

Tegen zijgevel van nr. 9, links : monument Karel Buls, gedenkplaat van 1899, n.o.v. architect Victor Horta, i.s.m. beeldhouwer Victor Rousseau en mogelijk de schilder A. Ciamberlani: tweetalig opschrift
“Aan karel buls / burgemeester / van de / Stad BRUSSEL / de erkentelijke / kunstenaars / 1899”, een symbolische uitbeelding van de Architectuur en de Onsterfelijkheid en vermelding van diverse Brabantse bouwmeesters tijdens de 15e – 17e eeuw betrokken bij de bouw van de huizen van de Grote Markt.

Grote Markt 8, hoek Karel Bulsstraat 2, De Sterre. Monument Everard 't Serclaes (foto 2022).

Rechts: monument Everard ’t Serclaes, bronzen gedenkplaat in neorenaissancestijl van 1902 door Julien Dillens met diverse taferelen uit de geschiedenis van Brussel in verband gebracht met Everard ’t Serclaes, waarvan liggend beeld.

Bronnen

Archieven
SAB/OW 8588 (1853), 8607 (1863, 1896- 1897); NPP, D 17, D 20.

Publicaties en studies
CORDEIRO, P., HEYMANS, V., LAMBERT, C, et al., étude historique et architecturale des maisons de la Grand-Place, Cel Historisch Erfgoed van de Stad Brussel, Brussel, 1999.
De PANGE, I., La Grand-Place de Bruxelles, aparté, Brussel, 2011.
HENNAUT, E., De Grote Markt. Werelderfgoed, Brussel, 2018 (Brussel, stad van kunst en geschiedenis: 56).
HEYMANS, V., (o.l.v.), Les Maisons de la Grand-Place de Bruxelles, CFC-éditions, Brussel, 2011.

Tijdschriften
DIERKENS-AUBRY F., Victor Horta, Architecte de Monuments civils et funéraires in BCRMS 13, 1986, pp. 72-73, fig. 90.
CORDEIRO, P., MARTOU, M.-N., MOUTURY, S., La gestion de la Grand-Place de Bruxelles et ses abords in Thema & Collecta, 1, 2011, pp. 51-59.
De Restauratie van een uitzonderlijk decor. De gevels van de Grote Markt in Erfgoed Brussel, 2018 (Extra nummer).

Websites
BALat KIK-IRPA